از دیدگاه فقهی، آلات موسیقی دو قسم است: آلات مختص و آلات مشترک. قسم اوّل به ابزار و آلاتی گفته می‌شود که نوعاً در لهو و لعب به کار رفته و با آن آهنگ‌های مناسب مجالس فساد و رقص و پایکوبی نواخته می‌شود. این قسم هیچ منفعت حلالی در بر ندارد و استفاده از آن در هر حال اشکال دارد (هرچند به صورت لهوی نواخته نشود).

قسم دوم به آلاتی گفته می‌شود که می‌توان با آن آهنگ‌های حلال و حرام نواخت. اگر به طوری لهوی و (مُطرب) و مناسب با مجالس یاد شده نواخته شود، استفاده از آن حرام است و در غیر این صورت نواختن آن اشکال ندارد. فقیهان و مراجع تقلید، در تبیین و تشخیص مصداق‌ها و نمونه‌ها و این‌که کدام آلات از قسم اوّل و کدام از قسم دوم است، اختلاف نظر دارند. اکثر آنان برخی از آلات و ابزار رایج موسیقی در این عصر را از آلات مشترک می‌دانند؛ مانند: طبل، سنج، نی، شیپور، دهل، ساز، تار، دف، سنتور و… ولی برای آلات مختص، به نمونه‌ها اشاره نکرده و تنها از حکم کلی آن سخن گفته‌اند و تشخیص مصداق را به عرف مردم واگذار کرده‌اند.

منبع: پرسشها و پاسخهای دانشجویی احکام موسیقی؛ دفتر نشر معارف – تدوین و تألیف: سید مجتبی حسینی (مطابق با نظر ده تن از مراجع عظام)

پرسش های مرتبط: 
آیا ملاک حرمت استماع غنا و موسیقی، طرب انگیز بودن آن است یا مناسب بودن آن با مجالس لهو و لعب؟
ویژگی‌های موسیقی (بدون کلام) حرام کدام است: داشتن ریتم تند، ایجاد رقص در شنونده، طرب انگیزی آن و یا هیچ کدام؟
اگر گوش دادن به موزیک، باعث نیرو گرفتن و علاقه پیدا کردن به کار باشد، حکمش چیست؟
آیا استماع موسیقی و یا غنا به قصد تفریح، تفنّن و گذراندن اوقات فراغت اشکال دارد؟
حکم گوش دادن به آهنگ و صدای مشکوک چیست؟
آیا می‌توان استفاده از موسیقی حرام را برای امری مهم‌تر، همچون مقابله با هجوم فرهنگی و سیاسی غرب (برای مدّتی و یا مردم منطقه‌ای)، جایز دانست؟